κυώ

κυῶ, -έω (Α)

1. έχω στην κοιλιά μου, εγκυμονώ, είμαι έγκυος («ἡ δ' ἐκύει φίλον υἱόν», Ομ. Ιλ.)

2. μένω έγκυος, συλλαμβάνω («κατακλίνεταί τε παρ' αὐτῷ καὶ ἐκύησε τὸν Ἔρωτα», Πλάτ.)

3. (για καρπό) διαμορφώνομαι, σχηματίζομαι («ἔχει δὲ ἅμα καὶ τὸν νέον καὶ τὸν ἔνον καρπόν

ἀφαιρουμένου γὰρ θατέρου μετά κύνα, καὶ ὁ ἕτερος φανερὸς εὐθὺς κυούμενος

κυεῑ γὰρ ὥσπερ βότρυς ὁμοσχήμων», Θεόφρ.)

4. (για φυτά) παράγω άνθη

5. μτφ. α) κυοφορώ («ὧν κυεῑ περὶ ἐπιστήμης πειρᾱσθαι ἡμᾱς τῇ μαιευτικῇ τέχνη ἀπολῡσαι», Θεαίτ.)

β) έχω βάρος («ἡ ψυχή μου διὰ τὸ ὑβρίσθαι καὶ ὀργίζεσθαι... διῆγεν... ἀεὶ τοῡτο κυοῡσα», Ξεν.)

5. μέσ. κυοῡμαι, -έομαι

γεννώ, τίκτω

7. (το ουδ. τής μτχ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) τὸ κυούμενον

το έμβρυο που βρίσκεται στη μήτρα

8. (το θηλ. τής μτχ. μέσ. παρακμ. ως ουσ.) ἡ κεκυημένη

η γυναίκα που γέννησε, η λεχώνα.

[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. κυῶ ανάγεται στη μηδενισμένη βαθμίδα *ku- τής ΙΕ ρίζας *keu- «φουσκώνω, πρήζομαι-οίδημα» και συνδέεται με αρχ. ινδ. śvayati «είμαι, γίνομαι ισχυρός», αόρ. aśv-a-t, με λατ. inciens «έγκυος» (πιθ. δάνεια λ. από ἔγκυος), με λατ. cumulus «σωρός» και με τους τ. κύριος, κύαρ, κοῖλος.

ΠΑΡ. κύημα, κύησις, κύμα

αρχ.

κυηρός, κυητήριος, κυητικός, κυήτωρ, κύος.

ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) αρχ. κυοτόκος, κυοτροφία, κύουρα

αρχ.-μσν.

κυοφόρος. (Β' συνθετικό) έγκυος

αρχ.

αποκυώ, αρρενοκυώ, εκκυώ, επικυώ, παρακυώ, προκυώ].